Infertiliteit
Ongewenste kinderloosheid - Onvruchtbaarheid bij een man
Een stel is vruchtbaar als de vrouw na één tot twee jaar van regelmatige seksuele betrekkingen zwanger wordt. Is dat niet het geval, dan spreekt men van verstoorde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid. De oorzaken kunnen zowel bij de vrouw (30%), bij de man (30%), als bij beiden (30%) liggen.
De mogelijke oorzaken zijn:
-
De kwaliteit van het sperma.
- Niet genoeg zaadcellen geproduceerd (oligozoöspermie)
- Helemaal geen zaadcellen (azoöspermie)
- Niet voldoende beweeglijk zijn (asthenozoöspermie)
- Abnormale vorm vertonen (teratozoöspermie)
Al die problemen resulteren uiteraard in een kleinere bevruchtingskans. De mindere kwaliteit van het sperma is het gevolg van stoornissen bij de aanmaak van de zaadcellen of het transport hiervan.
- Bepaalde besmettelijke ziekten (gonorroe of chlamydia) kunnen de geslachtsorganen aantasten of een ontsteking van de zaadballen veroorzaken (bof in de puberteit).
- Er kan sprake zijn van endocriene stoornissen. Er is dan onvoldoende productie van de hormonen die de afscheiding van testosteron en de aanmaak van zaadcellen regelen.
- Aangeboren anatomische afwijkingen zoals afwezigheid van zaadleiders, niet goed ingedaalde zaadballen kunnen de vruchtbaarheid verminderen. De vruchtbaarheid van mannen met een enkelzijdig niet-ingedaalde zaadbal is meestal behoorlijk: 60-70% blijkt in staat op de natuurlijke weg vader te worden. Bij dubbelzijdig niet-ingedaalde zaadballen is dit slechts 30%.
- Uitgezette aders in de balzak (varicocele) kunnen mogelijk verminderde vruchtbaarheid veroorzaken doordat de temperatuur in de balzak hoger wordt.
- Trauma van de zaadbal, draaiing van de zaadbal (torsio) of een kwaadaardige tumor in de bal leiden tot afname van de zaadcelproductie.
- Sommige mannelijke vruchtbaarheidsproblemen zijn te wijten aan ejaculatiestoornissen, zoals een erectiestoornis of vroegtijdige zaadlozing. Het kan ook zijn dat het sperma niet naar buiten geloodst wordt, maar naar achteren loopt en in de blaas terechtkomt. Men spreekt dan over retrograde zaadlozing.
- Schadelijke stoffen voor de zaadcelproductie zoals chemotherapie en bestraling.
- Het chronisch ziek zijn leidt meestal tot slechte zaad kwaliteit. Bij koorts kan het aantal zaadcellen zelfs tot vrijwel nul dalen.
Wat kan men doen om de sperma kwaliteit te verbeteren:
- Wat men moet weten is: 85% van de koppels wordt binnen één jaar tijd spontaan ouders.
- Om uw kansen te verhogen, kan een stel in de periode van 2 dagen voor en 3 dagen na de ovulatie vrijen. Wel met 1 á 2 dagen onthouding, dwz: om de twee dagen gemeenschap hebben tijdens de ovulatieperiode.
- Wees er vroeg bij. De vruchtbaarheid van de vrouw gaat na haar dertigste geleidelijk aan verminderen. Die vermindering wordt dramatisch na 39 jaar, met bijvoorbeeld slagingspercentages voor IVF van minder dan 10%.
- Vermijd tabak, alcohol en cafeïne. Deze gifstoffen tasten de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen aan.
- Let op uw gewicht. Over- of ondergewicht verminderen uw vruchtbaarheid fors.
Wat gaat de uroloog doen:
De arts zal uw zaadballen onderzoeken om de dikte en het volume te bepalen, om de aanwezigheid en de regelmaat van de afvoerkanalen na te kijken en de aanwezigheid van een spataderkluwen (varicocele) uit te sluiten. Daarnaast zal de hormoonstatus worden bepaald en het spermatogram worden bekeken om het aantal, de beweeglijkheid en de vitaliteit van de zaadcellen na te gaan. Bij een abnormaal spermatogram is een tweede controleonderzoek altijd nodig.
Behandelmogelijkheden
Behandeling gebeurt op basis van de oorzaak van de onvruchtbaarheid. Een aantal van de mogelijkheden:
- Behandeling van de ontsteking aan de urinewegen en de geslachtsorganen. Een chronische ontsteking van de urinewegen en de geslachtsorganen kan leiden tot slecht sperma door de vorming van afbraakproducten van de ontstekingsreactie. Dit zal invloed hebben op de kwaliteit van de zaadcellen, kan leiden tot de vorming van afweerstoffen tegen zaadcellen en tot een afname van het bevruchtend vermogen. Therapie in de vorm van antibiotica, soms zelfs langdurig toegepast, is een bewezen behandeling.
- Hormonale stoornis. Het kan zijn dat een, meestal goedaardige, tumor in de hypofyse het hypofyseweefsel zo beschadigd heeft, dat er onvoldoende hormonen worden aangemaakt om een goede zaadcelproductie te hebben.
- Retrograde zaadlozing. Bij retrograde zaadlozing sluit de blaashals zich niet of onvoldoende en kan het sperma ontsnappen naar de blaas. Om de kwaliteit van de zaadcellen te behouden, worden dan een of meerdere tabletten bicarbonaat voorgeschreven, om de zuurgraad van de urine te verbeteren. Ook kan een retrograde zaadlozing worden behandeld met blaashalsversterkende medicijnen zoals efedrine of imipramine.
- Herstel van sterilisatie. Na hersteloperaties bij sterilisatie wordt bij 80-90% van de geopereerde mannen zaadcellen in het sperma gevonden. Dit leidt bij gemiddeld 50% van de paren tot spontane zwangerschap. Dit percentage is echter lager als er sprake is van een lange periode tussen sterilisatie en hersteloperatie.
- Varicocele (spatader). Het nut van een operatieve correctie van een spatader is twijfelachtig. Bij 13% van mannen wordt een herstel van kwaliteit van sperma gezien.
