Seksueel Overdraagbare Aandoening

Wat is een SOA?

Soa betekent “Seksueel Overdraagbare Aandoening”. Ook wel geslachtsziekte genoemd. Het is een ziekte die je kunt krijgen door onveilige én veilige seks.

Ze worden veroorzaakt door verschillende virussen of bacteriën, die met name via slijmvliezen zoals de vagina, penis, anus en de binnenkant van de mond het lichaam binnenkomen. Dit gebeurt het meest tijdens seksueel contact, maar sommige soa’s zoals hiv, syfilis en hepatitis B kunnen ook op andere manieren worden overgedragen. Bijvoorbeeld door het gebruik van niet goed gereinigde naalden bij piercings, tatoeages of drugsgebruik.

Hoe herken je een SOA?

Je kunt een soa hebben zonder dat er gerelateerde klachten zijn, maar vaak merk je wel iets. Denk hierbij aan wratjes, blaasjes of wondjes op penis, vagina, anus of in je mond. Of bijvoorbeeld pijn bij het plassen, maar ook (meer) vocht uit je vagina of penis.
De meeste soa’s zijn goed te behandelen met medicijnen, maar sommige soa’s zijn blijvend.

Welke SOA’s zijn er?

Bij het vermoeden op een SOA denken we aan de meest voorkomende infecties, namelijk: 

Maar ook Syfilis, Hepatitis B en HIV komen nog voor in mindere mate. Een onbekende en niet standaard geteste, maar wel voorkomende SOA is Mycoplasma genitalium.

Hieronder zullen we de belangrijkste kenmerken per SOA kort uitlichten en de mogelijke gevaren en risico’s ervan benoemen.

Chlamydia trachomatis

Chlamydia trachomatis is de meest voorkomende SOA in Nederland, vaak zonder klachten en met name bij vrouwen. Een condoom geeft hiertegen vaak niet voldoende bescherming.
Klachten zijn vaak niet typisch, denk aan: pijn in de onderbuik, vaginale afscheiding of via de plasbuis, jeuk en irritatie van de plasbuis, pijn bij het laatste gedeelte van plasbuis.
Let op! Iedere vorm van seksueel contact kan aanleiding geven tot infectie (oraal, vaginaal en anaal).

Wat is het gevaar van Chlamydia: 
Pelvic inflammatory disease (PID) is een ernstige infectie van kleine bekken.
Pelvic inflammatory disease in een uit de hand gelopen infectie met abcesvorming in de kleine bekken. Indien niet behandeld leidt dit tot ernstige beschadiging van organen in de kleine bekken. Dit ziektebeeld is een medische spoed situatie.
Voor de vrouw omhelst de infectie de belangrijke voortplantingsorganen zoals de baarmoeder, eierstokken en Tuba buizen die het transport van de eieren faciliteren. Dit kan onherroepelijk leiden tot permanente kinderloosheid.
Voor de man zijn de mogelijke gevaren een vernauwing van de plasbuis en/of een chronische prostaatontsteking
Ongewenste kinderloosheid naar aanleiding van de betrokkenheid en infectie van de voortplantingsorganen. Dit geldt zowel voor de man als de vrouw.

Genitale Wrat

De infectie met het Humaan Papilloma Virus kan aanleiding geven tot wratten rond de externe genitale organen (vagina, anus, penis en scrotum). Belangrijk te weten is dat je de infectie niet altijd oploopt door seksueel contact! 

Hoe herken je een genitale wrat? Soms presenteert een wrat zich in de vorm van bloemkoolstructuur. Maar het hoeft niet altijd een typische vorm te hebben. Soms is een wrat atypisch en plat van vorm en contour. Het is en blijft een klinische diagnose. Een uroloog of getrainde (huis)arts kan de wrat vaak herkennen.

Een belangrijk feit is dat er vele types van HPV bestaan: maar liefst 100!!

Wat is het gevaar van een genitale wrat (HPV)?
Een arts is voornamelijk op zoek naar HPV type 6 en 11. Dit zijn de typen die genitale wratten veroorzaken en het meest gevaarlijk zijn, omdat ze kanker kunnen laten ontstaan en infertiliteit kunnen veroorzaken.
Ongeveer 70% van baarmoederhals kanker wordt direct geassocieerd met HPV infecties. Wat betekent dat de man hier een grote rol in speelt, omdat de man de types 16 en 18 (dit zijn de gevaarlijkste types) met zich meedraagt.

Gonorroe

Gonorroe is een zeer besmettelijke ziekte die veelal seksueel overgedragen wordt. De infectie is de bacterie Neisseria gonorrhoeae die zich via het slijmvlies van de vagina, plasbuis, anus en mondholte verspreid. Bij iedere vorm van slijmvlies contact kan besmetting plaatsvinden. Maar ook via een seks accessoire en/of speeltje of besmette vinger kan je de besmetting overbrengen! Je kunt als het ware de bacterie met tussenkomst van je vingers van slijmvlies naar slijmvlies transporteren.

Waar moet je opletten: pussige afscheiding (veelal bij mannen) uit de plasbuis met een branderig gevoel in de plasbuis, pijn bij het plassen. Ook bekend als een druiper.
Bij vrouwen is dit veel minder duidelijk en kenmerkend.

Wat is het gevaar van Gonorroe:
Pelvic inflammatory disease (PID) is een ernstige infectie van kleine bekken, dit geldt voor de vrouw.
– Voor de man ligt het gevaar in een ontsteking van de bijbal met als gevolg kinderloosheid.
Ongewenste kinderloosheid naar aanleiding van de betrokkenheid van voortplantingsorganen. Dit geldt zowel voor de man als voor de vrouw.

Herpes

Herpes infectie met het herpes simplex virus is een vaak voorkomende SOA. Het betreft dus een SOA die wordt veroorzaakt door een virus. Er is onderscheid in type 1 en type 2.

Type 1 is urologisch belangrijk aangezien bijvoorbeeld een koortslip de infectie van de genitalia kan veroorzaken.

Type 2 is de zogenaamde genitale herpes. Deze veroorzaakt vaak pijnlijke en branderige blaasjes op de huid en de slijmvliezen rond de geslachtsorganen. Verder kun je symptomen krijgen die lijken op griep verschijnselen met koorts, hoofdpijn en spierpijn.

Het is belangrijk om je te realiseren: “Herpes krijg je, maar raak je nooit kwijt”. Dit komt omdat het virus zich in de kern van de zenuwen nestelt. Wanneer je afweersysteem afneemt door bijvoorbeeld stress, dan speelt het virus weer op en komt het weer tot uiting.

Symptomen kunnen terugkeren wanneer je een zogenaamde Herpes-aanval krijgt, waarbij de blaasjes weer komen opzetten. Herpes  is zeer besmettelijk en overdraagbaar, vooral wanneer je blaasjes hebt. Geen blaasjes en geen klachten betekent dat je nauwelijks besmettelijk bent, maar moreel gezien dien je je sekspartner wel te informeren.

Bij aanwezigheid van blaasjes kan het lab het vocht op kweek zetten en/of een bloedtest afnemen voor antistoffen, waardoor de aanwezigheid van het virus bepaald kan worden.

Wat is het gevaar van Herpes?
– Herpes  infectie is vooral vervelend, maar is over het algemeen niet levensbedreigend. Blaasjes of zweertjes kunnen pijn doen in of op de vagina, penis of anus.

Mycoplasma genitalium

Mycoplasma genitalium is relatief nog minder bekend en geeft aanleiding tot plasbuis klachten (urethritis) zoals jeuk, pijn bij het plassen en in plasbuis, pijn bij de ballen en onderbuik, afscheiding via de plasbuis, vaginale afscheiding en een onaangename geur van de urine.

Mycoplasma wordt standaard niet getest. Soms wordt er op mycoplasma getest wanneer de klachten niet verdwijnen en de patiënt geen chlamydia of gonorroe blijkt te hebben. Ondanks de mindere mate van bekendheid heeft Nederlands onderzoek laten zien dat 4,5% van de geteste onderzoeksgroep positief getest werd op Mycoplasma.

Wat is het gevaar van mycoplasma genitalium?  
Ongewenste kinderloosheid naar aanleiding van betrokkenheid van de voortplantingsorganen. Dit geldt met name voor de vrouw. En in mindere mate voor de man.

Syfilis

Syfilis is een ernstige SOA die wordt veroorzaakt door de Treponema pallidum bacterie. Je relatieve kans op besmetting is 30-40% na seksueel contact met iemand die ermee besmet is.

Syfilis is de kameleon tussen alle SOA’s. De reden is dat het zich op meerdere manieren kan vertonen. Indien het niet adequaat behandeld wordt kan syfilis zich in andere organen openbaren.

Syfilis kent een aantal stadia:

Stadium 1 Ongeveer 2 weken na besmetting met syfilis (termijn 10 weken).
Er komt soms een zweertje op de penis of op het vagina slijmvlies. Het zweertje is rood met harde randen en vaak zonder pijn. Soms ontstaan er opgezette lymfeklieren in de lies. Dit zijn pijnloze zwellingen onder je huid die bij onderzoek goed voelbaar zijn.

Stadium 2 Ongeveer 3 weken nadat de zweertjes zijn ontstaan
Dit begint 3 tot 8 weken nadat de zweer is ontstaan (termijn 10 weken). De klachten van het tweede stadium: huidafwijkingen bovenlichaam/romp, armen en schouders. Zwelling rond genitalia: penis, vagina, anus met een eiwit laagje hierop. Griepachtige kenmerken als koorts, spierpijn en algehele malaise. Ook haarverlies, oogontsteking en wazig zien kunnen voorkomen.

Stadium 3 Veel later stadium. Soms kan na 10-20-30 jaar slaapstand van de ziekte het laatste stadium 3 zich openbaren, veelal met betrokkenheid van de hersenen of hersenvlies (neurosyfilis). Het is belangrijk te melden dat door de infectie met syfilis vrijwel alle organen betrokken kunnen raken.

Wat is het gevaar van Syfilis ?
Syfilis is een meer serieuze ziekte dan de andere SOA’s. Op de plaats waar je geïnfecteerd bent ontstaan één of meerdere zweertjes. Dit kan op of in de penis, vagina, anus of mond zijn. De lymfeklieren in de buurt van het zweertje (liezen, hals) kunnen opzetten. 

Als de syfilis niet behandeld wordt kun je echter na een periode van jaren zonder klachten alsnog ziek worden door syfilis. Er kan dan ernstige schade ontstaan aan de hersenen (neurosyfilis) of het hart bij het niet behandelen van Syfilis. Dit kan het in het ernstigste geval zelfs dodelijk zijn.

Waar en wanneer kun je je laten testen?

Wanneer je denkt dat je een SOA hebt, kun je je uiteraard laten testen. Dit doe je niet alleen voor jezelf, maar ook om anderen te informeren of om besmetting van anderen te voorkomen.

Heb je klachten die kenmerkend zijn bij een SOA, dan kun je je direct laten testen. Heb je geen klachten maar wel een vermoeden, dan kun je je het beste 3 weken na de mogelijke besmetting te laten testen. Aangezien dit gemiddeld de termijn is waarna een SOA-test de besmetting kan aantonen.

Je kunt je laten testen bij je huisarts, de GGD of bij een specialist als OneDayClinic.

  • Bij de huisarts gaan de kosten van de SOA-test van het eigen risico van de zorgverzekering af.
  • Bij de GGD is de SOA-test gratis, maar moet je voldoen aan bepaalde voorwaarden.  Alleen mensen die meer risico op een soa lopen kunnen hier terecht. Kijk voor de voorwaarden op de website van SOA Aids Nederland.
  • OneDayClinic is de enige erkende privékliniek gespecialiseerd in de preventie, diagnose en behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen. En tevens de enige privé kliniek die erkend is door SOA Aids Nederland.
    Iedereen kan hier terecht voor een snelle, anonieme en betaalbare soa test. Binnen 2 uur is de uitslag bekend.
    One Day Clinic werkt samen met een kundig laboratorium dat ISO-gecertificeerd is (Reinier Haga MDC) en BIG geregistreerde artsen. Behandelingen door OneDayClinic vallen niet onder verzekerde zorg.
nl_NL